Canh Rau Ranh Ốc Ðá

Canh Rau Ranh Ốc Ðá


Canh rau ranh ốc đá là một món ăn "độc nhất vô nhị" của đồng bào các dân tộc thiểu số: Hrê, Ca Dong, Co... ở vùng núi phía tây Quảng Ngãi. Câu "Rau ranh ốc đá là cá nậu nguồn" được dân làng lưu truyền từ bao đời nay, nhằm ca tụng cái ngon của rau ranh, ốc đá ngang hàng với cái ngon của những con cá đầu mùa, đầu nguồn.


Cây rau ranh mọc nhiều ở những thung lũng, bìa rừng, nơi gần nước. Thân và lá rau ranh tựa như cây chè, nhưng lá non trên đọt có mầu tim tím.

Còn loài ốc đá sinh sống, đu bám nơi có đá, dưới những con sông, con suối ở thượng nguồn. So với ốc đồng bằng thì ốc đá núi có vỏ cứng, sần sùi hơn và thịt ngon hơn.
Từ xa xưa, rau ranh, ốc đá đã thành món ăn quen thuộc trong bữa ăn hằng ngày của đồng bào ở đây. Rau ranh luộc, rau ranh xào; ốc đá hấp, ốc đá hút... Một ngày nọ, bằng cảm giác và linh giác, họ tìm thấy sự hòa hợp, tương phùng lý thú giữa hai thứ ấy, cùng chung một nồi, một món. Món canh rau ranh ốc đá được ra đời từ đấy. Miếng ngon đồn xa hàng trăm, hàng nghìn nhà biết và làm theo, rồi thành phổ biến, thành đặc sản của núi rừng vùng tây xứ Quảng. Dĩ nhiên để có một nồi canh ngon như ý, người làm phải biết khéo hái chọn những lá rau ranh non tơ ở gần đầu đọt và tìm loại ốc đá từ những con sông, con suối có nguồn nước thật trong, ít có lá cây rừng trút xuống thì ốc đá mới ngọt và ngon. Một đòi hỏi cần thiết nữa: rau ranh ốc đá phải tươi, không bị héo, bị ươn. Rau ranh rửa sạch, xắt nhỏ, ốc đá ngâm nước, cho nhả hết chất nhờn, bùn đất. Muốn cho tiện ăn, hút, ốc đá có thể chặt đầu cuối. Dân nơi đây có thói quen, hễ nấu canh gì cũng bỏ chút tấm gạo. Nồi canh rau ranh ốc đá thêm nhuyễn, nhừ và ngọt hơn. Nấu chín cho gia vị tiêu, ớt, hành ngò vào, không cần cho bột ngọt vì nồi canh rau ranh ốc đá đã quá ngọt rồi. Vị mát, vị ngọt, vị béo của nồi canh rau ranh, ốc đá ngan ngát hương vị núi rừng.

Nếu như miền xuôi Quảng Ngãi có tô don, hến thì miền ngược nơi này có bát rau ranh ốc đá chẳng kém phần ngon, ngọt, bổ dưỡng. Canh rau ranh ốc đá đâu chỉ dùng cho bữa ăn thuần túy mà còn dùng cho cả những bữa ăn của hò hẹn, của tâm tình, bạn bè, anh em lâu ngày mới gặp. Nó đơn giản, mộc mạc như khí chất người dân tộc vùng cao này mà lại thân thương, cuốn hút lạ. Ai đã từng thăm chơi, làm việc trên đại ngàn núi rừng vùng tây Quảng Ngãi, chắc chắn không thể nào quên canh rau ranh ốc đá.

tran van minh